Urineweginfecties, of UTI’s, zijn de tweede meest voorkomende soort infectie die tegenwoordig wordt vastgesteld. (1) Hoewel ze gemakkelijk te behandelen zijn met antibiotica, kunnen ze toch veel pijn en irritatie veroorzaken als ze niet vroegtijdig worden opgemerkt – en behandeld.
Een UTI (ook bekend als blaasontsteking) is een veel voorkomende aandoening die optreedt wanneer bacteriën in de doorgaans steriele urinewegen terechtkomen en zich vermenigvuldigen. Als u een urineweginfectie heeft, hebt u meestal last van: een frequente aandrang om te plassen, zelfs nadat u net uw blaas hebt geleegd; een branderig gevoel tijdens het plassen; druk in uw onderbuik; en andere symptomen.
Veelgestelde vragen en antwoorden
Wat is een urineweginfectie?
Urineweginfecties (UTI’s) worden ook wel blaasontstekingen genoemd en komen vaak voor. Ze ontstaan wanneer bacteriën een deel van de doorgaans steriele urinewegen – waaronder de nieren, urineleiders, blaas en urinebuis – binnendringen en zich vermenigvuldigen.
Wat zijn de symptomen van een urineweginfectie?
De symptomen van een urineweginfectie kunnen onaangenaam of pijnlijk zijn. Ze omvatten het volgende:
- Een sterke aandrang om te plassen
- Pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen
- Passeren van kleine hoeveelheden urine
- troebele, sterk ruikende, rode of roze urine
- Slijm of afscheiding (meestal bij mannen)
- Incontinentie
- Koorts, beven, rillingen of pijn in de bovenrug, zij of liezen
Wat veroorzaakt een urineweginfectie?
Wanneer bacteriën zoals E. coli naar de blaas of plasbuis trekken, ontstaat een UTI. Deze bacteriën kunnen zich ook verplaatsen van de anus naar de plasbuis en via seksueel overdraagbare aandoeningen zoals herpes, gonorroe, chlamydia en mycoplasma. Daarnaast kunnen UTI’s optreden in de nieren en de urineleiders.
Hoe wordt een urineweginfectie behandeld?
Zoek medische hulp zodra u de symptomen opmerkt. Een arts zal uw urine testen op bacteriën en bloedcellen en kan andere onderzoeken voorschrijven. UTI’s worden behandeld met antibiotica, die de symptomen snel moeten verlichten. Zonder behandeling kunnen UTI’s schade aan de nieren en een mogelijk levensbedreigende infectie, sepsis genaamd, veroorzaken.
Hoe voorkom ik een urineweginfectie?
Vrouwen hebben meer kans op urineweginfecties dan mannen. Om ze te helpen voorkomen, drinkt u veel water, plast u elke twee tot drie uur, veegt u van voor naar achter af na gebruik van het toilet, plast u voor en na de seks, slaat u geparfumeerde vaginale producten over en draagt u ondergoed met natuurlijke vezels, droge kleren en broeken die niet te strak zitten.
Tekenen en symptomen van urineweginfecties (UTI’s)
UTI-symptomen kunnen variëren, en het is mogelijk dat iemand met een urineweginfectie geen symptomen ervaart. Maar voor veel mensen zijn de symptomen van een urineweginfectie onaangenaam en pijnlijk. Naast een sterke, aanhoudende aandrang om te plassen, zijn de meest voorkomende symptomen onder meer:
- Pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen
- Alleen kleine hoeveelheden urine lozen
- Troebele, sterk ruikende urine
- Rode of roze getinte urine, wat duidt op de aanwezigheid van bloed.
- Slijm- of pusachtige afscheiding van de urinebuis, meestal bij mannen.
- Incontinentie
Als een urineweginfectie zich naar de nieren verplaatst, kunnen symptomen als koorts, beven, koude rillingen en pijn in de bovenrug, zij of lies optreden.
Urineweginfecties bij mannen
Meestal worden vrouwen geplaagd door irritante symptomen van urineweginfecties, maar ook mannen kunnen een urineweginfectie oplopen. Hoe ouder een man is, hoe groter het risico dat hij een urineweginfectie krijgt.
Kinderen en urineweginfecties (UTI’s)
De symptomen bij kinderen verschillen van die bij volwassenen. Urineweginfecties komen bij kinderen vaak voor. Terwijl UTI’s bij zeer jonge kinderen vaak in verband worden gebracht met een anatomische afwijking, heeft de infectie bij anderen te maken met het binnendringen van bacteriën in de urinewegen. UTI’s bij kinderen bereiken meestal een piek in de babytijd en daarna opnieuw tussen 2 en 4 jaar, samenvallend met de zindelijkheidstraining.
Bij pasgeborenen zijn de tekenen van een urineweginfectie: slechte voeding, lusteloosheid, diarree, braken, lichte geelzucht en koorts. Bij baby’s jonger dan 2 jaar kan stinkende urine ook een teken zijn. Bij oudere kinderen treden de meer klassieke tekenen van een urineweginfectie op, zoals aandrang, incontinentie en pijn bij het plassen. (2)
Oorzaken en risicofactoren van urineweginfecties (UTI’s)
UTI’s worden veroorzaakt doordat bacteriën de urinewegen binnendringen, die bestaan uit de nieren, urineleiders, blaas en urinebuis. Hoewel elk van deze delen geïnfecteerd kan raken, gaat het bij de meeste UTI’s om de lagere urinewegen, waaronder de blaas (waar de urine wordt opgeslagen) en de urethra (de buis waardoor de urine het lichaam verlaat). Een UTI die de blaas infecteert heet cystitis; een die de plasbuis infecteert heet urethritis. (3)
De meeste UTI’s die de blaas en de urethra aantasten, worden veroorzaakt door E. coli of andere bacteriën die normaal in het spijsverteringskanaal voorkomen en die zich van de anus naar de urethra kunnen verplaatsen. UTI’s in de plasbuis worden ook veroorzaakt door seksueel overdraagbare infecties, zoals herpes, gonorroe, chlamydia en mycoplasma. Meestal spoelt urineren de achtergebleven bacteriën in de plasbuis weg voordat ze problemen veroorzaken, hoewel uw lichaam daar niet altijd toe in staat is. (4)
UTI’s komen minder vaak voor in de bovenste urinewegen, waaronder de nieren (de organen die vloeibaar afval uit het bloed filteren en urine aanmaken) en de urineleiders (de buizen die de nieren met de blaas verbinden). Een UTI-infectie in de nieren, pyelonefritis of een nierinfectie genoemd, begint meestal in de blaas en verplaatst zich via de urineleiders naar één of beide nieren. In bepaalde gevallen kan een nierinfectie leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. (5)
Risicofactoren waardoor u meer kans hebt op een urineweginfectie
UTI’s komen veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en vooral bij mannen van middelbare leeftijd. Dit komt deels door de vrouwelijke anatomie – vrouwen hebben een kortere urinebuis, waardoor bacteriën gemakkelijker de blaas kunnen binnendringen.
Vaker seks hebben en met nieuwe partners kan iemands risico op een urineweginfectie verhogen. De urinebuis van een vrouw ligt naast de vagina en de anus, waardoor bacteriën tijdens de geslachtsgemeenschap gemakkelijk in de urinewegen terechtkomen. (6) (Een UTI veroorzaakt door frequente geslachtsgemeenschap wordt ook wel ‘honeymoon cystitis’ genoemd).
Andere factoren die het risico op een UTI kunnen verhogen zijn:
- Zwangerschap
- Perimenopauze en menopauze
- Verstopte urinewegen: nierstenen, een vergrote prostaat of goedaardige prostaathyperplasie (BPH) kunnen de urine in de blaas opsluiten en het risico op een UTI verhogen.
- diabetes: Deze aandoening onderdrukt het immuunsysteem, waardoor iemand kwetsbaarder wordt voor UTI’s.
- Kathetergebruik
- Recente operaties aan de urinewegen
- Het dragen van stringondergoed
Een urineweginfectie krijgen tijdens de zwangerschap kan ernstiger zijn
Het risico op een urineweginfectie neemt toe tijdens de zwangerschap, vanaf week 6 tot week 24, door een aantal factoren, waaronder hormonale veranderingen waardoor bacteriën zich gemakkelijker in de urinewegen kunnen nestelen.
Bovendien kan de groei van de baarmoeder tijdens de zwangerschap druk uitoefenen op de blaas, waardoor deze moeilijker volledig kan worden geleegd. (7)
Door de zwangerschap kan een urineweginfectie ook moeilijker te behandelen zijn, wat ernstige gevolgen kan hebben, zoals pyelonefritis (als de infectie zich naar de nieren verplaatst), vroeggeboorte, laag geboortegewicht en sepsis.
Een urineonderzoek en een urinekweek worden routinematig uitgevoerd bij het eerste prenatale bezoek om UTI’s op te sporen, maar als u zwanger bent en vermoedt dat u een infectie hebt, zoek dan snel medische hulp. (8)
Fysieke veranderingen stimuleren urineweginfecties tijdens de menopauze
Frequente geslachtsgemeenschap is een van de grootste risicofactoren voor UTI’s bij jongere vrouwen. Voor vrouwen in de menopauze zijn fysieke veranderingen zoals het dunner worden van het vaginale weefsel, problemen met het volledig legen van de blaas, incontinentie en een verzakking van het bekken de belangrijkste boosdoeners. (Prolaps is wanneer een bekkenorgaan, zoals de blaas, zakt en tegen de wanden van de vagina drukt).
Bovendien produceert het lichaam tijdens de menopauze minder oestrogeen, een hormoon dat – naast andere functies – het bacterieniveau in de bekleding van de blaas en de plasbuis gezond houdt. Vaginale oestrogeencrèmes kunnen het normale bacteriële evenwicht in de vagina herstellen en zo helpen om terugkerende UTI’s te voorkomen. (9)
Hoe wordt een urineweginfectie vastgesteld?
Bel of ga naar uw huisarts of spoedeisende hulp zodra u een urineweginfectie vermoedt. Daar krijgt u een urineonderzoek, waarbij een urinemonster wordt onderzocht op bacteriën en bloedcellen.
Om zeker te zijn van een schoon urinemonster zal de arts u waarschijnlijk vooraf uw genitaliën laten schoonmaken met een speciaal doekje en u vragen om de urine halverwege op te vangen.
Als een UTI wordt vastgesteld, wordt u behandeld met antibiotica. (10) Het is belangrijk op te merken dat fout-negatieve resultaten voorkomen en dat bijna alle vrouwen met typische UTI-symptomen en een negatieve urinekweek wel degelijk een UTI hebben. (11)
Als u eerder een UTI hebt gehad, zal uw arts kijken naar eerdere kweken (ervan uitgaande dat die zijn gedaan) om te zien welke bacteriën er eventueel zijn aangetroffen en welke antibiotica zijn gebruikt; dit is vaak een leidraad voor de therapie bij terugkerende UTI’s.
Prognose van een urineweginfectie (UTI)
De meeste UTI’s kunnen worden behandeld met antibiotica. Sommige mensen hebben chronische UTI’s, wat betekent dat de infectie steeds terugkeert. Als dit het geval is, hebt u mogelijk een sterkere antibioticakuur nodig of moet u ze langer innemen. (12) Ernstige UTI’s kunnen ziekenhuisopname en intraveneuze antibiotica vereisen. (13)
Duur van urineweginfecties (UTI)
Zodra de behandeling is begonnen, verdwijnen de symptomen van een eenvoudige blaasontsteking meestal binnen één tot twee dagen, hoewel u de voorgeschreven antibioticakuur moet blijven innemen. Als de infectie gecompliceerd is en naar de nieren is uitgezaaid, kan het een week of langer duren voordat de symptomen verdwijnen. (12)
Behandeling en medicatie voor urineweginfecties
Urineweginfecties worden behandeld met antibiotica en soms met aanvullende pijnstillers. Hoewel antibiotica nog steeds worden beschouwd als de gouden standaard voor de behandeling van urineweginfecties, zijn er ook enkele huismiddeltjes die u kunt gebruiken om de symptomen te verlichten.
Medicatie
Antibiotica zijn de eerste behandelingslijn voor urineweginfecties. Hoewel de meeste UTI’s worden beschouwd als eenvoudige of ongecompliceerde UTI’s, hangen de bijzonderheden over welke antibiotica worden voorgeschreven – en voor hoe lang – af van factoren zoals het type bacterie dat in uw urine wordt aangetroffen en uw huidige gezondheidstoestand.
Als u in het verleden voor een UTI bent behandeld, kan uw arts u bij een volgende infectie een ander antibioticum aanraden. Dit komt omdat sommige soorten bacteriën die UTI’s veroorzaken resistent zijn geworden tegen bepaalde antibiotica.
Alternatieve en aanvullende therapieën
Naast antibiotica zoeken veel mensen naar natuurlijke, huiselijke middelen om UTI’s te verhelpen. Een verwarmingskussen kan druk en pijn verlichten, en het dragen van losse katoenen kleding wordt aanbevolen. Voor mensen met terugkerende UTI’s kan het veranderen van bepaalde gewoonten helpen: Kies parfumvrije verzorgingsproducten om het risico op irritatie te verminderen, en eet minder voedingsmiddelen die de blaas kunnen irriteren – cafeïne, alcohol, gekruid eten, rauwe uien, citrusvruchten, koolzuurhoudende dranken en kunstmatige zoetstoffen.
Meer informatie over de behandeling van urineweginfecties: Antibiotica, medicijnen en huismiddeltjes
Preventie van een urineweginfectie (UTI)
Er zijn verschillende maatregelen die u kunt nemen om het risico op een urineweginfectie te verminderen:
- Drink veel water en andere vloeistoffen om de bacteriën weg te spoelen.
- Urineer regelmatig, ongeveer elke twee tot drie uur.
- Voor vrouwen: Veeg van voor naar achter na het plassen of het hebben van een stoelgang.
- Urineer voor en kort na geslachtsgemeenschap.
- Vermijd synthetisch ondergoed, strakke broeken en blijven hangen in natte sportkleding of een badpak. Hoewel dit alles geen UTI kan veroorzaken, kunnen deze gewoonten de verspreiding van bacteriën vergroten.
- Vermijd vaginale deodorants, douches, poeders en andere mogelijk irriterende vrouwelijke producten.
- Gebruik een andere geboortebeperkingsmethode dan een pessarium, zaaddodende middelen of ongesmeerde condooms.
Voor mensen met frequente urineweginfecties kan het beheersen van risicofactoren helpen bij de preventie.
Bij sommige mensen komen urineweginfecties steeds weer terug. Vooral vrouwen hebben vaak terugkerende urineweginfecties. Recidieven ontstaan meestal binnen drie maanden na de oorspronkelijke infectie, maar meer dan twee binnen zes maanden (of drie of meer binnen een jaar) wordt technisch beschouwd als een recidief.
Naast voorzorgsmaatregelen en thuisstrategieën om UTI’s te helpen voorkomen, worden soms antibiotica gebruikt als preventieve maatregel voor mensen met frequente recidieven.
Het beheersen van risicofactoren – door een goede hygiëne, zoals afvegen van voor naar achter voor vrouwen en het vermijden van zaaddodende middelen – kan de kans op herhaalde UTI’s verkleinen.
Meer informatie over de preventie van urineweginfecties (UTI)
Complicaties van urineweginfecties (UTI’s)
Uitgestelde behandeling van UTI’s kan leiden tot complicaties. De meeste UTI’s veroorzaken geen blijvende schade als ze snel worden behandeld. Maar als ze niet behandeld worden, kunnen UTI’s leiden tot complicaties zoals:
- Terugkerende infecties
- Permanente nierschade
- Vernauwing van de plasbuis bij mannen
- Een mogelijk levensbedreigende infectie genaamd sepsis, vooral als de nieren geïnfecteerd zijn (urosepsis genoemd) (3)
Onderzoek en statistieken: Wie krijgt urineweginfecties?
In de Verenigde Staten leiden urineweginfecties jaarlijks tot ongeveer 10 miljoen doktersbezoeken. (14) Mensen van elke leeftijd kunnen een urineweginfectie krijgen, maar meestal treft het vrouwen. Volgens het National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases krijgt 40 tot 60 procent van de vrouwen in de loop van hun leven een urineweginfectie. (15)
Volgens de American Urological Association heeft twaalf procent van de mannen in hun leven symptomen van ten minste één UTI. (16) Hoewel UTI’s bij jonge mannen ongebruikelijk zijn, neemt het risico op infectie toe met de leeftijd, vooral bij mannen boven de 50 jaar.
Vrouwen lopen om anatomische redenen een groter risico op urineweginfecties: Vrouwen hebben een kortere urinebuis dan mannen en hun urinebuis ligt dichter bij de anus, waardoor de bacteriën die daar leven niet ver hoeven te reizen om de blaas te infecteren. (15)
Bij kinderen komen UTI’s vaak voor en ook vaker bij meisjes dan bij jongens. Ongeveer 3 procent van de meisjes en 1 procent van de jongens heeft een urineweginfectie tegen de tijd dat ze 11 jaar oud zijn. (17)
Chronische en terugkerende UTI’s
Ongeveer 30 tot 44 procent van de vrouwen met een urineweginfectie krijgt binnen zes maanden een herhaling. (18) Terugkerende UTI’s komen niet zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen, en in veel gevallen hebben mannen met terugkerende UTI’s een soort urinaire obstructie.
GERELATEERD: Chronische en terugkerende UTI’s
Verwante aandoeningen en oorzaken van urineweginfecties
Er zijn een aantal gezondheidsaandoeningen die bepaalde symptomen delen met urineweginfecties, waaronder:
Interstitiële cystitis
Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s)
Herpes genitalis
De volgende aandoeningen kunnen u vatbaarder maken voor het ontwikkelen van een urineweginfectie en de ernst van de symptomen vergroten:
Diabetes type 2
Nierstenen
En een UTI kan het risico op goedaardige prostaathyperplasie (BPH) verhogen.
