De COVID-19-pandemie heeft de wereldwijde ongelijkheden verdiept. De armen in de wereld zijn de dupe geworden van nationale lockdowns en zullen moeite hebben om te herstellen en armere landen zijn niet in staat geweest om uitgebreide vaccinatiecampagnes uit te rollen vanwege een zeer ongelijke verdeling van vaccins. Bovendien heeft COVID-19 ook de vooruitgang tegen ziekten die arme mensen treffen, doen ontsporen.
Imraan Valodia ging zitten voor een gesprek met Winnie Byanyima, de uitvoerend directeur van UNAIDS.
Imraan Valodia: Welke impact heeft COVID-19 gehad op de strijd tegen hiv in landen, met name die in het zuiden van de wereld, die de grootste last van de ziekte dragen en met aanzienlijk zwakkere gezondheidszorgsystemen?
Winnie Byanyima: Ten eerste moeten we de successen van de aidsbestrijding erkennen. We hebben bereikt wat velen ooit zeiden dat onmogelijk was. Van de 38 miljoen mensen met hiv hebben er 27,5 miljoen toegang tot levensreddende antiretrovirale therapie. We hebben het aantal nieuwe hiv-infecties met meer dan de helft verminderd en 16,6 miljoen sterfgevallen voorkomen.
Maar laten we duidelijk zijn: het bestrijden van een pandemie zonder genezing en zonder vaccin is moeilijk.
Honderdduizenden sterven nog steeds aan aids en 1,5 miljoen mensen raakten vorig jaar opnieuw besmet. Aids blijft een crisis en COVID-19 maakt het erger.
Zelfs vóór COVID-19 waren we van het spoor bij het behalen van de wereldwijde aidsdoelen en de COVID-19-pandemie heeft ons nog verder teruggedrongen. COVID-19-gerelateerde beperkingen hebben de meest kwetsbaren pijn gedaan, waaronder gemarginaliseerde en gestigmatiseerde gemeenschappen, en hebben de toegang tot hiv-diensten verstoord.
Sinds COVID-19 toesloeg, schat het Global Fund to Fight AIDS, TB and Malaria dat het aantal moeders dat preventie van moeder op kind transmissiediensten ontving met 4,5% daalde, mensen bereikt met HIV-preventieprogramma’s daalden met 11%, HIV-testen daalden met 22% en medische mannelijke besnijdenis om HIV te voorkomen daalde met 27%.
In zeer hoge prevalentieomgevingen in Afrika wordt geschat dat de effecten van COVID-19 kunnen bijdragen aan een toename van 10% van hiv-sterfgevallen gedurende vijf jaar.
Te midden van ongekende wereldwijde verstoringen moeten we dringend handelen om een heropleving van de wereldwijde aidspandemie te voorkomen en om onze vooruitgang in de richting van het beëindigen van aids snel te herstellen. Om helemaal weer op het goede spoor te komen over hiv moeten we absoluut covid-19 aanpakken.
Imraan Valodia: COVID-19 heeft, net als hiv, de ongelijkheden in de samenleving verdiept en vrouwen onevenredig getroffen, terwijl de al lang bestaande loonkloof tussen mannen en vrouwen is vergroot. Hoe beginnen we deze gendereconomische en ongelijkheidspandemie aan te pakken?
Winnie Byanyima: Zowel COVID-19 als hiv voeden zich met ongelijkheden: vrouwen wier rechten niet worden gerespecteerd; vrouwen die geen economische zekerheid hebben of geen toegang hebben tot de meest elementaire gezondheids- of onderwijsdiensten. Dit zijn de mensen die de zwaarste prijs betalen voor onze passiviteit op het gebied van ongelijkheid. Ze betalen de prijs in onzekerheid, in armoede, in ziekte en te vaak in de dood.
Vijf op de zes Afrikaanse adolescenten die net hiv hebben opgelopen, zijn meisjes. De reden is macht. Onderzoek toont aan dat het voltooien van het secundair onderwijs het risico van een meisje om hiv te krijgen met maximaal de helft vermindert, en met nog meer als dit wordt aangevuld met een pakket aan rechten en diensten.
Maar terwijl landen worstelen met de huidige fiscale uitdagingen, behoren onderwijs en de empowerment van meisjes tot de sectoren die het zwaarst te lijden hebben onder bezuinigingen.
Regeringen hebben ook de verantwoordelijkheid om de zorglast weg te schuiven van de onzichtbare onbetaalde arbeid van vrouwen. Positieve discriminatie is essentieel om de erfenis van discriminatie van vrouwen tegen te gaan.
Economische interventies zijn nodig om de grove onevenwichtigheid van rijkdom omver te werpen. Maar het beëindigen van het tijdperk van ongelijkheid vereist de versterking van emancipatorische sociale en culturele krachten om de grove onevenwichtigheid van macht in al zijn onderling verbonden vormen omver te werpen.
Imraan Valodia: U zegt dat extreme ongelijkheid niet onvermijdelijk is – het is een beleidskeuze – leg uit wat u daarmee bedoelt? Welke rollen kunnen individuen, gemeenschappen en naties spelen om er een einde aan te maken?
Winnie Byanyima: Er is een pandemie van ongelijkheid – tussen mannen en vrouwen, tussen het Zuiden en het Noorden; tussen dominante en gemarginaliseerde gemeenschappen, tussen de elite en de meerderheid – die ons enorme potentieel tegenhouden.
Ongelijkheden worden in stand gehouden door wetten, door informele regels (sociale normen), door nationaal sociaal en economisch beleid enen toewijzing van middelen, en door mondiaal beleid en financiering. En de sleutel tot het bepalen van al die uitkomsten zijn ongelijkheden in stem en macht.
In het licht van de botsende crises is het duidelijk geworden dat we gedurfde nieuwe benaderingen nodig hebben voor hoe we overleven en gedijen. Actie is nodig op alle niveaus – niet om een perfecte wereld te bouwen, maar om een veerkrachtige wereld mogelijk te maken.
De antwoorden worden verwoord door activisten en organisatoren, met name jongeren uit de meest gemarginaliseerde gemeenschappen.
Ze laten zien hoe samenlevingen kunnen worden opgebouwd die in staat zijn om elke crisis te overwinnen en het potentieel van iedereen te ontketenen. Ze hebben dit gedaan omdat de mensen die het meest worden getroffen degenen zijn die het het beste begrijpen.
Als VN-leider heb ik de kracht ervaren van de druk van gemeenschappen, vrouwengroepen en grassroots-bewegingen, die ons pushen; soms is dat duwen ongemakkelijk voor ons; maar mijn boodschap aan u is:
Blijf pushen!
Imraan Valodia: Welke lessen kunnen we leren voor het beheer van toekomstige pandemieën uit de driehoek van wetenschap, overheid en gemeenschappen die aanwezig was in de omgang met HIV?
Winnie Byanyima: We hebben veel geleerd over het bestrijden van pandemieën. Dit jaar is het 40 jaar geleden dat we aids bestrijden en onze successen en mislukkingen hebben ons geleerd dat we een pandemie niet met succes kunnen overwinnen zonder samen te werken om ongelijkheden te beëindigen, mensgerichte benaderingen te bevorderen, gemeenschappen te betrekken en mensenrechten te respecteren.
Dit is een van de meest uitdagende momenten in de geschiedenis van HIV en wereldwijde gezondheid. We hebben meer urgentie nodig in onze reactie op pandemieën, wereldwijde solidariteit achter datagestuurde wereldwijde plannen om aids te beëindigen en COVID-19 te beëindigen, en partnerschappen om ons voor te bereiden om te reageren op de volgende dreiging.
We moeten putten uit de collectieve ervaring, schittering en waardenset van de AIDS-respons. Als we de zuurverdiende lessen van aids vooraf toepassen, zullen we onze kansen om te winnen vergroten.
Dit interview is oorspronkelijk gepubliceerd door Het gesprek op 28 september 2021 en werd beschikbaar gesteld aan Good Good Good.
