Er is een toenemende erkenning van de belangrijke rol die slaap speelt in de gezondheid van onze hersenen. Groeiend bewijs suggereert dat verstoorde slaap het risico op het ontwikkelen van dementie kan verhogen.
Ik en collega’s van de Universiteit van Sydney hebben een nieuwe studie gepubliceerd waaruit blijkt dat de behandeling van slaapapneu bij oudere volwassenen met milde cognitieve stoornissen het geheugen kan verbeteren, maar niet andere cognitieve gebieden, op de korte termijn.
Omdat er momenteel geen behandeling of genezing voor dementie is, hebben toenemende inspanningen zich gericht op het ontwikkelen van nieuwe benaderingen om de progressie ervan te vertragen. Milde cognitieve stoornissen is het stadium tussen de verwachte cognitieve achteruitgang van normale veroudering en de meer ernstige achteruitgang van dementie.
Bij milde cognitieve stoornissen merken het individu, familie en vrienden cognitieve veranderingen op, maar het individu kan nog steeds met succes dagelijkse activiteiten uitvoeren. Milde cognitieve stoornissen worden geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van dementie in de daaropvolgende jaren.
Onderzoekers geloven dat dit het optimale moment is om in te grijpen om een toekomstige diagnose van dementie te helpen voorkomen. Het vinden van nieuwe manieren om cognitieve achteruitgang te vertragen bij mensen met milde cognitieve stoornissen is daarom belangrijk.
Hoe is slaap belangrijk voor de gezondheid van onze hersenen?
Slaap optimaliseert het vermogen van onze hersenen om nieuw geleerde informatie en herinneringen te stabiliseren en te consolideren. Deze processen kunnen plaatsvinden in alle verschillende stadia van de slaap, waarbij diepe slaap (ook bekend als fase 3 of herstellende slaap) een sleutelrol speelt.
We weten nu ook dat het glymfatische systeem, of het afvalbeheersysteem van de hersenen, zeer actief is tijdens de slaap, vooral tijdens de diepe slaap. Dit proces maakt het mogelijk om afvalproducten, waaronder gifstoffen die onze hersenen gedurende de dag hebben opgebouwd, op te ruimen.
Toxines in de hersenen omvatten bèta-amyloïde, een van de belangrijkste eiwitten bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Het verstoren van de slaap kan dit reinigingsproces verstoren en leiden tot meer accumulatie van bèta-amyloïde in de hersenen.
De belangrijke rol van slaap in deze vitale processen heeft geleid tot het onderzoek of slaapverstoring, inclusief slaapstoornissen, kan worden geassocieerd met veranderingen in onze cognitie wanneer we ouder worden, en een mogelijk verband met de ontwikkeling van dementie.
Wat is slaapapneu?
Slaapapneu treft naar schatting 1 miljard mensen wereldwijd. In Australië wordt 5-10% van de volwassenen gediagnosticeerd met de aandoening. Slaapapneu zorgt ervoor dat de keel (ook wel de bovenste luchtweg genoemd) zich volledig (een apneu) of gedeeltelijk (een hypopneu) sluit tijdens de slaap.
Deze sluitingen of obstructies kunnen variëren van tien seconden tot een minuut en kunnen leiden tot een daling van het zuurstofgehalte in het bloed. Om weer te gaan ademen, vindt er een kort ontwaken plaats zonder dat het individu zich daarvan bewust is.
Bij een persoon met ernstige slaapapneu kan dit proces 30 keer of meer per uur gebeuren, waardoor een zeer gefragmenteerde slaap ontstaat. Mensen met slaapapneu kunnen snurken, woelen en draaien, en anderen kunnen merken dat ze stoppen met ademen, stikken of naar lucht happen tijdens de slaap. Deze herhaalde verstoringen van de slaap kunnen slaperigheid veroorzaken en de alertheid gedurende de dag verminderen, wat voor sommige mensen leidt tot problemen bij het uitvoeren van taken.
Verhoogt slaapapneu ons risico op dementie?
De slaapfragmentatie, evenals de dalingen van de bloedzuurstof ’s nachts, zijn een dubbele klap in het risico op dementie. Studies hebben aangetoond dat slaapapneu geassocieerd is met een toename van 26% in de ontwikkeling van cognitieve stoornissen, evenals grotere hoeveelheden bèta-amyloïde in de hersenen. Het is echter niet duidelijk of de behandeling van slaapapneu dit risico kan verminderen.
De gouden standaardbehandeling voor slaapapneu is continue positieve luchtwegdruktherapie, algemeen bekend als CPAP, waarbij een masker verbonden met een pomp continue lucht door de bovenste luchtweg blaast en deze open houdt. Wanneer de machine wordt gebruikt, stopt deze met het sluiten van de luchtweg. Het is niet bekend of de behandeling van slaapapneu het risico op dementie zal verminderen. Ons nieuwe onderzoek toont echter aan dat CPAP op korte termijn gunstig kan zijn voor het geheugen.
Onze studie was bedoeld om te begrijpen of de behandeling van oudere volwassenen met zowel slaapapneu als milde cognitieve stoornissen op korte termijn de denk- en geheugenvaardigheden zou kunnen verbeteren.
De studie beoordeelde het effect van CPAP-behandeling op geheugen en denkvaardigheden in vergelijking met geen behandeling. Dit was een cross-over studie, wat betekent dat alle deelnemers zowel CPAP als geen behandeling hadden tijdens het onderzoek, maar op verschillende tijdstippen. Sommigen hadden eerst CPAP en daarna verwisseld. De anderen kregen eerst geen behandeling en wisselden daarna. Getraind personeel hielp deelnemers om zich te vestigen met de therapie en na het gebruik van gedurende drie maanden ondergingen de deelnemers een reeks cognitieve tests.
De onderzoekers ontdekten dat in vergelijking met het niet behandelen van slaapapneu, denkvaardigheden niet werden verbeterd met CPAP, terwijl enkele verbeteringen in het geheugen werden waargenomen. Dit suggereert dat de behandeling van slaapapneu mogelijk de resultaten op korte termijn zou kunnen verbeteren, maar het is onbekend of het enige invloed zou hebben op cognitieve achteruitgang op de lange termijn.
Een eerdere studie suggereerde dat CPAP cognitieve veranderingen gedurende een jaar zou kunnen vertragen bij oudere volwassenen met milde cognitieve stoornissen en slaapapneu. Studies van langere duur zijn echter nodig voordat we kunnen zeggen hoe de langetermijneffecten eruit zien.
