Een groep ‘holistische ingenieurs’ wil het dorre Sinaï-schiereiland terugbrengen naar het weelderige, groene landschap dat het ooit was.
Ties van der Hoeven kan het zich al voorstellen: Niet al te ver in de toekomst staat de bebaarde 41-jarige ingenieur op de heuvels boven het Bardawilmeer.
Op dit moment is het weinig meer dan een verkleinde lagune te midden van uitgedroogd land aan de noordkust van het Sinaï-schiereiland, de gehavende driehoek die Afrika met Azië verbindt.
Op een dag gelooft Van der Hoeven echter dat het een volledig gerestaureerd reservoir zal zijn, omringd met bomen en wetlands, en vol met vis, zeegrassen en velden waaruit de lokale bevolking opnieuw groenten zal oogsten.
“Vroeger was dit het land dat stroomde van melk en honing, het beloofde land, de Hof van Eden”, zegt de Nederlandse ingenieur. “We kunnen er weer een paradijs van maken.”
Van der Hoeven is misschien een buitenbeentje morfologisch ingenieur, opgegroeid met hippieouders op een zeilboot. Maar zijn visie is geen luchtkasteel. Ingenieurs over de hele wereld hebben al aangetoond dat het mogelijk is om woestijnen en dorre vlaktes effectief te vergroenen.
Een van de meest spectaculaire voorbeelden is het Lössplateau in het noordwesten van China, een gebied ongeveer zo groot als Frankrijk en de thuisbasis van meer dan 50 miljoen mensen.
De Chinese overheid en de Wereldbank lanceerden hun rehabilitatieproject in 1994 en herstelden de eens zo vruchtbare regio over een periode van 25 jaar door het kappen van bomen te verbieden, het terrein te terrassen, inheemse planten te planten en een gezond ecosysteem te herstellen.
“2,5 miljoen mensen werden uit de armoede getild”, meldt de Wereldbank. “Door de introductie van duurzame landbouwpraktijken verdubbelden de inkomens van boeren, werd de werkgelegenheid gediversifieerd en werd het aangetaste milieu nieuw leven ingeblazen.”
Dit alles voor een projectkost van $ 252 miljoen.
Ook het aangrenzende Mongolië kondigde zojuist een plan aan om tegen 2030 een miljard bomen te planten om woestijnvorming tegen te gaan.
Het tweede monumentale voorbeeld is de Grote Groene Muur, een 8.000 kilometer lange groene gordel die 11 landen van de Afrikaanse Sahel-regio doorkruist, waaronder Senegal, Mali, Nigeria, Niger en Ethiopië. De temperaturen stijgen daar 1,5 keer sneller dan het wereldwijde gemiddelde, en de urgentie van het project wordt geëvenaard door de ambitieuze reikwijdte.
Regeringen, de lokale bevolking, activisten en ingenieurs hopen tegen 2030 100 miljoen hectare gedegradeerd land te herstellen en droogteverlichting te brengen in enkele van de armste regio’s ter wereld.
Gesteund door 20 Afrikaanse landen, de VN, de EU en de Wereldbank, is de Grote Groene Muur voor ongeveer 15 procent compleet.
Volgens de initiatiefnemers zal het “de grootste levende structuur op de planeet zijn, drie keer zo groot als het Great Barrier Reef”, en “brengt het al leven terug in de gedegradeerde landschappen van Afrika op een ongekende schaal, wat voedselzekerheid, banen en een reden om te blijven biedt voor de miljoenen die op zijn pad leven.”
Buiten deze enorme projecten zijn er talloze kleinere herbebossingsinspanningen over de hele wereld: WildEast in Engeland, Familial Forestry in India en Geoff Lawton’s Permaculture Research Institute in Australië. De Verenigde Naties verklaarden het herstel van ecosystemen tot een prioriteit en hopen tegen 2030 350 miljoen hectare in 70 landen te herstellen.
De logica: het waren de mensen die de afgelopen 50 jaar het verlies van ongeveer 50 procent van de biomassa veroorzaakten en de woestijnvorming versnelden door ooit vruchtbaar land te rooien en te overbegrazen. Deze menselijke activiteit zette een vicieuze cirkel van erosie, uitdroging en woestijnvorming in gang.
Van der Hoeven noemde zijn bedrijf The Weather Makers, naar het boek van Tim Flannery over het Antropoceen. De plot: Mensen veroorzaakten woestijnvorming, en mensen kunnen het ook omkeren.
Van der Hoeven, een ervaren grootschalig baggeraar, werd oorspronkelijk alleen om advies gevraagd over het baggeren van de Sinaï-lagune, waarvan de Egyptische regering denkt dat het de visstand zou vergroten. Maar hoe langer hij de geologische samenstelling ervan bestudeerde, hoe geïntrigeerder hij werd. Kon thDe 1,2 meter diepe lagune, die ooit 20 tot 40 meter diep was, in zijn oorspronkelijke staat wordt teruggebracht als eerste stap in het herstel van het ecosysteem van het schiereiland?
Toen hij de documentaire Green Gold van journalist en milieuactivist John Liu zag over de transformatie van het Lössplateau in een groene oase, was hij verslaafd.
Hij ging aan de slag met het in kaart brengen van de stappen om het ecosysteem van de Sinaï te regenereren. “Ach, we kunnen het levensonderhoud van honderdduizenden mensen veranderen!”, zegt hij.
Hij was al bekend met het Midden-Oosten en heeft jarenlang de kust van Dubai uitgebaggerd om de kunstmatige palmvormige eilanden van de stad te bouwen. “Geld, alcohol, feestjes”, herinnert hij zich. “Ik verloor een beetje van mijn ziel.”
Na een week op het Lössplateau te hebben doorgebracht om te bestuderen hoe de Chinezen de vergroening hebben bereikt, vlogen hij en zijn team twee jaar geleden naar het presidentiële paleis in Caïro om hun plannen te pitchen aan vertegenwoordigers van de regering van president Abdel Fattah el-Sisi.
De Sinaï-regio is een van de meest vijandige en dorre op aarde. Maar net als het Lössplateau was het waarschijnlijk nog 5.000 tot 8.000 jaar geleden vruchtbaar. Grotschilderingen tonen bomen en planten.
“De oplossing is relatief simpel, al is het natuurlijk hard werken”, zegt Van der Hoeven. “Het land vertelt je waar je moet beginnen.”
Hij bracht de restauratie in vijf stappen in kaart.
Stap één en twee: revitaliseer de lagune en breid de wetlands eromheen uit. “Als je iets wilt doen om planeet Aarde te helpen, moet je de kustgebieden herstellen, omdat ze veruit de meest productieve systemen ter wereld zijn,” zegt hij.
Stap drie: Ontzilting “de rijke mariene sedimenten in de lagune, de inheemse bodems” als meststof om de watercyclus te regenereren, zouttolerante planten en watergroenten te laten groeien.
Stap vier: mistnetten vangen zoetwatercondensatie op de nabijgelegen heuvels op en gebruiken deze om de woestijn opnieuw te vergroenen.
En tot slot stap vijf: de natuurlijke stroomgebieden worden hersteld. “Door de vegetatiebedekking toe te voegen en de luchtvochtigheid te verhogen, krijg je weer regen”, legt Van der Hoeven uit.
Deze vijf stappen volgen dezelfde basisprincipes die met succes andere delen van de wereld hebben vergroend, met aanpassingen om het proces specifiek voor de Sinaï-regio aan te passen.
“Als we zouden reverse engineeren [the downward spiral of desertification], hebben we misschien de mogelijkheid om terug te keren naar de deugdzame cirkel in plaats van de vicieuze cirkel feedback loop,” zegt John Liu via Zoom vanaf zijn terras in Irvine, Californië.
“Dit is het ernstigste moment in de beschaving, waar we voorspelbare catastrofale en onnodige uitkomsten van menselijke activiteit kunnen zien. We zijn verplicht om dit te begrijpen en een oplossing te vinden, niet alleen voor onszelf, maar ook voor het leven en de menselijke beschaving.”
Het proces van vergroening van de Sinaï zou 20 tot 40 jaar duren, zoals bij vergelijkbare projecten, simpelweg omdat het tientallen jaren duurt voordat de verloren planten en bomen teruggroeien, maar de vooruitgang zou al na drie jaar merkbaar zijn en zou kunnen worden versneld door extra water binnen te brengen.
De kosten van het hele project: $ 31 tot 39 miljard – een enorm bedrag, maar klein in vergelijking met de zegenvergroening zou brengen.
Als voorbeeld en op basis van zijn berekeningen – die zelf gebaseerd zijn op de historische gegevens van toen de lagune op zijn oorspronkelijke grootte was – is Van der Hoeven ervan overtuigd dat de hydraulische regeneratie van de lagune en regeneratief visbeheer 50.000 ton vis kan opleveren (tegenover de 5.000 ton vis die er nu is) en zo de lokale bevolking kan voeden zoals het in het verleden deed.
De Egyptische regering lijkt bereid om in ieder geval de eerste fase te financieren, maar onrust in de Sinaï heeft het project tot nu toe vertraagd. Toch hoopt Van der Hoeven snel te beginnen. Hij gelooft dat het herstel zal dienen als een “vredesplan” en zal helpen stabiliteit en welvaart te brengen in een regio in crisis.
Lokale conflicten kunnen elk goedbedoeld milieuproject snel doen ontsporen, zoals is gebeurd met het One Million Trees-initiatief in Dubai, waar megaprojecten de watertoevoer van de boomkwekerij omleidden en veel van de jonge boompjes vernietigden.
Een cruciaal element in het plan van Van der Hoeven zijn de ‘eco-machines’, of ‘levende machines’, gemaakt door de inmiddels gepensioneerde bioloog John Todd, een pionier in ecologisch ontwerp en oprichter van het New Alchemy Institute in Massachusetts.
Van der Hoeven heeft een eco-machine gebouwd in zijn achtertuin in de stad ‘s-Hertogenbosch. Van buitenaf ziet de opstelling eruit als een kas. Binnenin zitten transparante plastic vaten waar Van der Hoeven fytoplankton kweekt, het basisbestanddeel van het voedselweb, maar ook algen, schimmels, wormen en insecten die de bodemgezondheid herstellen.
Condensatie wordt opgevangen en teruggevoerd naar de planten als zoet water, waardoor de eco-machines de mariene sedimenten kunnen revitaliseren. Eenmaal hersteld, zullen deze sedimenten uiteindelijk grotere planten en vissen ondersteunen, zoals tilapia. Het proces reinigt ook het water, totdat het leven in de vaten zelfvoorzienend wordt en de kassen niet langer nodig zijn.
Stel je nu voor dat dit proces 100 keer wordt herhaald aan de oevers van de Bardawil-lagune, waardoor de vruchtbaarheid van het land langzaam wordt hersteld. Naast het bevorderen van de biodiversiteit en het verlagen van de temperatuur van de regio, zou het verjongde schiereiland dienen als een koolstofput “voor miljarden tonnen CO2”, zoals Van der Hoeven schat, hoewel het onmogelijk is om deze ambitieuze schatting te verifiëren.
Belangrijker is dat Van der Hoeven gelooft dat het herstellen van de stroomgebieden in een cruciale regio als de Sinaï “gevolgen kan hebben voor het wereldklimaat. We veranderen het windpatroon en het weer. De Sinaï is het klimaathart van de aarde, een acupunctuurpunt van klimaatverandering.”
Momenteel trekt de Sinaï vochtige lucht uit de Middellandse Zee, maar groener worden zou waarschijnlijk de regen in het Midden-Oosten vergroten. “Het is niet alleen Egypte; het is echt op een planetaire schaal, en dit is de enige schaal die logisch is gezien de omvang van het probleem,” zegt John Liu.
Ecosystem Restoration Camps, waar John Liu een adviseur is, leren het proces van het herstellen van het land over de hele aarde, inclusief Noord-Amerika, waar veel regio’s ook lijden aan droogte.
“We moeten strategieën hebben om de menselijke klimaatverandering om te keren. Dit is de heilige graal. De grootte van de oplossing moet gelijk zijn aan de omvang van het probleem.”
Dit verhaal is onderdeel van de SoJo Exchange van de Oplossingen Journalistiek Netwerk, een non-profitorganisatie die zich toelegt op rigoureuze rapportage over reacties op sociale problemen. Het werd oorspronkelijk gepubliceerd door Redenen om vrolijk te zijn op 21 oktober 2021.
