Als je interesse hebt in hekserij, op de natuur gebaseerde religies of de spirituele gemeenschap, heb je misschien de term “animisme” wordt gebruikt. Steeds meer mensen maken gebruik van dit prachtige, oude geloofssysteem, waarschijnlijk beoefend door elk van onze voorouders, ongeacht je religieuze, etnische of culturele achtergrond.
Maar wat is animisme precies? In dit artikel zullen we de betekenis van animisme uitleggen, zijn geschiedenis, hoe het verschilt van andere religies en meer!
Wat is animisme?
Animisme wordt door de Oxford Dictionary gedefinieerd als: “de toeschrijving van een ziel aan planten, levenloze objecten en natuurlijke fenomenen”, en “het geloof in een bovennatuurlijke kracht die het materiële universum organiseert en bezielt.”
De eerste definitie is eenvoudig genoeg; denk maar aan het nummer “colors of the Wind” uit Disney’s Pocahontas:
Ik ken elke rots en boom en elk schepsel
Heeft een leven, heeft een geest, heeft een naam.
De tweede definitie kan lastiger zijn. Hoe verschilt een bovennatuurlijke macht die het materiële universum organiseert en bezielt van monotheïstische religies zoals het christendom?
Ten eerste is animisme op zichzelf geen religie, omdat er veel religies zijn die animistische overtuigingen hebben. Ten tweede gaat animisme als concept ervan uit dat de verenigende geest in elk wezen aanwezig is, terwijl monotheïstische religies kunnen aannemen dat elke geest uniek is.
Deze twee ideeën sluiten elkaar ook niet uit. In sommige opvattingen over animisme – vooral die welke niet doordrenkt zijn van religieuze praktijken – is elke geest een uniek, autonoom Wezen. In andere zijn de geesten gescheiden en uniek, maar toch onderdeel van dezelfde verenigende geest. Denk aan een roos: elk bloemblad op de roos is zijn eigen bloemblad, en toch onderdeel van dezelfde roos.
Zelfs elementen van het monotheïsme ondersteunen een animistisch geloof in een verenigende geest. De Vader, de Zoon en de Heilige Geest zijn allemaal afzonderlijke entiteiten die in dezelfde geest worden gehouden.
Het hermetische geloof “Zo boven, zo beneden; als binnen, zo zonder”, vat ook het animisme in zekere zin samen. Als we allemaal stukjes van het universum zijn die zichzelf ervaren, en alle materie en tijd begon met de oerknal, zijn we allemaal verwant.
Dezelfde materie waaruit een mens bestaat, bestaat ook uit een dier, een rots, een rivier en een onweersbui. Met animisme wordt de macrokosmos van het grotere universum ook gezien binnen microkosmos van gemeenschappen, processen en zelfs tot op moleculair niveau.
Wie beoefent/gelooft in het animisme?
Hoewel we in de westerse samenleving doordrenkt zijn van overtuigingen van Één God of zelfs de afwezigheid van enige schepper of bovennatuurlijke kracht in het universum, is in de wereld daarbuiten animisme het heersende geloof.
Geloof in natuurgeesten is wijdverspreider wat betreft geografische spreiding en werkelijke aantallen dan welke monotheïstische religie of atheïstisch geloofssysteem dan ook.
Zuidoost-Azië, bijna heel Afrika, landelijk China, Tibet, Japan, landelijk Midden- en Zuid-Amerika, inheemse gemeenschappen in Noord-Amerika, bepaalde niet-gekerstende gebieden van Oost-Europa en de inheemse eilanden in de Stille Oceaan worden allemaal gedomineerd door animistische overtuigingen.
Vergeleken met deze wijdverspreide overtuigingen zijn ‘dominante’ wereldreligies gloednieuw.
Hoe verschilt animisme van monotheïstische en polytheïstische religies?
Animistische overtuigingen verschillen van monotheïstische en zelfs polytheïstische religies doordat het op zichzelf geen religie is, en hoewel ons begrip van sommige inheemse geloofssystemen is dat ze veel goden hebben, is dit niet noodzakelijkerwijs accuraat.
Omdat deze religies meestal door een westerse lens worden gezien, waar ons begrip van polytheïsme afkomstig is uit de Griekse en Romeinse mythologie, waar veel verschillende goden de god van iets waren, hebben we dezelfde inzichten verboden op inheemse animistische overtuigingen, maar dit komt niet noodzakelijkerwijs overeen met hun kosmologie.
In plaats van een god die bijvoorbeeld de leiding heeft over rivieren, is het geloof dat de god de rivier IS. In plaats van voorouders die welwillend toekijken vanaf een ondefinieerbare plaats die al dan niet bestaat, zijn voorouders hier op aarde, in de vorm van bepaalde dieren, objecten en plaatsen.
Animisme Voorbeeld
Je bent bijvoorbeeld bekend met de Mo’ai, de monolithische menselijke figuren gesneden door de Rapa Nui-mensen op Paaseiland.
Terwijl dit vanuit westers oogpunt afbeeldingen zijn van voorouders die in de rots zijn uitgehouwen en in machtsposities rond het eiland zijn geplaatst, zijn dit voor de Rapa Nui de voorouders zelf – toen hun menselijke vormen exh warenausted gingen de geesten over in deze gravures.
Dit maakt het bijzonder hartverscheurend als we bedenken hoe zoveel van deze en andere “artefacten” zijn gestolen om te worden tentoongesteld in westerse musea. Het geloof is dat, zo ver weg van hun thuisland en achter glas gehouden, hun geest zal afnemen en vervagen.
Geesten van plaats
In het animisme is er een geloof in iets dat een Spirit of Place wordt genoemd. Wat dit in wezen betekent, is dat overal waar je komt er een heersende geest is, of geesten, die de plaats bewaken en bewaken. Je hoort misschien ook de term Genius loci, wat hetzelfde betekent.
Een Spirit of Place kan een dier zijn, een bovennatuurlijk wezen of een bijzonder prominente bezienswaardigheid zoals een kreek, een oude boom (zoals dryads) of zelfs iets zo groot als een berg.
Deze zijn niet strikt gedegradeerd tot natuurgebieden. Als het animistische geloof is dat alles een geest heeft, dan kunnen stedelijke landschappen ook Genius loci hebben.
In veel animistische overtuigingen wordt gedacht dat wanneer je veel tijd op een plaats doorbrengt, het goed is om een offer aan zijn Geest over te laten. Maar hoe kun je zien welke geest op een plaats de dominante geest is; degene aan wie het recht heeft om offers na te laten?
Een eenvoudige manier om dit te vinden is om tijd te besteden aan aarding en verbinding binnen de plaats, om een gevoel van eenheid te voelen. Als je een achtertuin hebt, kun je de dominante geest daar ‘ontmoeten’ en offers achterlaten om je huis te beschermen.
Begin met op de aarde te zitten, als je kunt, of op een handdoek of deken met je handen die de aarde aanraken. Om jezelf te aarden, sluit je je ogen en haal je diep en langzaam adem. Voel in je wortelchakra. Wanneer je voelt dat je er klaar voor bent, visualiseer dan een wortel die zich uitstrekt van de kolom van je wervelkolom naar beneden in de aarde.
Probeer elke laag van de aarde te visualiseren terwijl je je bewustzijn naar beneden stuurt totdat je de warmte van de gesmolten kern voelt. Visualiseer je wortel die zich veilig rond de kern wikkelt. Als je je ontroerd voelt, spreek dan een paar woorden, hardop of in je geest, en stijg dan weer op in je lichaam.
Breng vervolgens je bewustzijn naar je kruinchakra en stel je een lichtstraal voor die zich uitstrekt van de bovenkant van je hoofd, omhoog in de lucht. Stuur je bewustzijn boven je uit, zie je huis, je buurt, je stad, land, enzovoort, de ruimte in en uit de atmosfeer.
Je kunt een hemellichaam kiezen om je licht omheen te wikkelen – de maan is een goede plek om te beginnen. Wanneer je je aan de maan hebt vastgebonden, als je je bewogen voelt, spreek dan een paar woorden en begin aan je afdaling, waardoor je bewustzijn terug in je lichaam komt.
Nu je geaard bent, besteed je wat tijd aan het sturen van je bewustzijn naar verschillende delen van je tuin. Onderzoek elke plant. Als er een bijzonder grote boom in je tuin staat, stuur dan je bewustzijn daarheen.
Probeer je hoofd leeg te maken en eventuele indrukken te voelen die je van verschillende plaatsen in je tuin krijgt. Je kunt een gezoem van energie, een sterke aantrekkingskracht of een gevoel van fel licht voor je gesloten ogen voelen.
Als je eenmaal het gevoel hebt dat je de dominante geest hebt aangewezen, breng dan wat tijd door met het zitten en mediteren, of zelfs het brengen van offers.
Dingen zoals brood, fruit, room en honing zijn geweldig – zorg ervoor dat alles wat je achterlaat biologisch afbreekbaar is. Voedselproducten zoals deze verdubbelen als offers aan de dieren die in het gebied leven.
Het doel van het verlaten van deze offers is om de geest je te laten herkennen en hen te bedanken voor het beschermen van dit gebied. Te veel van ons nemen de natuur als vanzelfsprekend aan en verliezen als gevolg daarvan de verbinding met de aarde die in ons allemaal leeft.
Het associëren met de Genius loci van plaatsen die je regelmatig bezoekt, brengt deze verbinding tot stand en leidt tot een rijke relatie met de geesten van plaatsen die je bewoont.
Relaties versus het Zelf in het Animisme
Je hebt een relatie met alles waarmee je in aanraking komt in de wereld om je heen. Natuur, weer, dieren, dingen die je dagelijks gebruikt, dingen waar je maar één keer mee in aanraking komt. Je auto, je telefoon, je laptop – je hebt een relatie met al deze dingen.
Wanneer je een relatie hebt gecultiveerd en de geest erkent van dingen waarmee je dagelijks werkt, zul je merken dat processen met betrekking tot die dingen soepeler verlopen.
Stel dat er een printer op een werkplek is die iedereen gebruikt, die gevoelig kan zijn voor vastlopen. Hoewel het misschien gek lijkt om een geest aan een printer toe te schrijven, onthoud dat we ons allemaal bewust lijken te zijn van het feit dat printers kunnen voelen wanneer we haast hebben om iets af te drukken, en vaker wel dan niet defect zullen raken in de aanwezigheid van onze stress.
Degenen die de meeste frustratie over de printer lijken te hebben, erover mopperen terwijl ze hem gebruiken, lijken meer problemen te hebben dan mensen die hem rustig en neutraal benaderen. Dit is een geweldig voorbeeld van in relatie staan met de geest van een alledaags item.
Hoe zou je je voelen als je door een ongeduldige superieur met een baan werd belast, en onmiddellijk vloekte en zelfs door hen werd getroffen toen je het werk niet onmiddellijk goed deed?
Op dezelfde manier hebben we ook een relatie met de geesten van de natuur om ons heen. Wanneer we de dingen waarmee we in contact komen goed behandelen, behandelen ze ons in ruil daarvoor goed.
Honden die met agressie worden behandeld, handelen met agressie en degenen die worden behandeld met mededogen, zachtmoedigheid en geduld worden geliefde metgezellen.
Het is niet omdat ze geen menselijke taal spreken, volgens het animisme, dat ze geen geest hebben. Wie kan in de ogen van een schattige hond kijken en denken dat ze geen emoties voelen?
Geschiedenis van het animisme
Hoewel het nu misschien onmogelijk voelt om een geest en persoonlijkheid toe te schrijven aan levenloze objecten, dieren en zelfs weerpatronen, dachten onze voorouders dat niet.
Jager-verzamelaarssamenlevingen beschouwden gewelddadige gebeurtenissen zoals onweersbuien als boze geesten en, omdat ze volledig deel uitmaakten van de voedselketen van hun omgeving, zagen ze zichzelf niet als anders dan de dieren waarop ze jaagden en die op hen jaagden.
Uit de voedselketen springen, zoals mensen deden toen ze vuur temden en gereedschappen en wapens ontwikkelden, is hoogstwaarschijnlijk wat mensen verwijderde van het idee dat alles om hen heen ook een geest bezat.
Onze voorouders schreven zelfs geesten, autonomie en beweging toe aan de sterren aan de nachtelijke hemel. In de dagen voordat lichtvervuiling zelfs maar een concept was, moet de nachtelijke hemel hebben geschenen met een schitterende reeks planeten en sterren, en aangezien er niets anders te doen was dan rond een vuur te zitten en verhalen te vertellen, begon de beweging van de sterren en planeten aan de hemel na verloop van tijd herkenbare patronen aan te nemen, en deze patronen weerspiegelden gebeurtenissen die op aarde plaatsvonden. Zo werd astrologie geboren.
Gebeurtenissen zoals verduisteringen werden gezien als kwaadaardig – stel je voor dat je begrip van het dagelijks leven afhing van de zon die met regelmaat opkomt en ondergaat, en dan, op een dag, voordat het zelfs maar is ondergegaan, wordt de hele wereld in de schaduw gedompeld, vogels stoppen met zingen en verschijnen er vreemde patronen in de schaduwen op de grond, alleen om het een paar minuten later allemaal weer normaal te maken.
Stel je voor dat je de maan elke nacht aan de hemel ziet, in zijn wassen en afnemen, ebt en stroomt mee met de getijden en de verlichting die het op volle manen brengt, alleen voordat het plotseling de kleur van bloed verandert.
Een ander voorbeeld van de geschiedenis van het animisme is de prevalentie van riviergeesten in gebieden waar de rivieren als een uurwerk overstroomden, waardoor vruchtbaar slib achterbleef waardoor planten konden groeien en landbouw zich kon ontwikkelen. De hele menselijke beschaving was afhankelijk van zaken als het overstromen van rivieren en seizoenen – en dus werden, om deze geesten te sussen, offers gebracht.
Sommige culturen hebben, toegegeven, andere mensen opgeofferd in verzoening, maar het is niet moeilijk om je geest rond te wikkelen, wetende dat ze de mensheid niet als superieur aan andere soorten beschouwden.
Uiteindelijk, met de opkomst van Abrahamitische religies die op grote schaal monotheïstisch waren, ging deze kennis verloren voor degenen die de religies omarmden en de manier van leven van hun voorouders als primitief en “barbaars” begonnen te zien. Het op deze manier framen van animistische overtuigingen dient om de monotheïstische god boven alles te verheffen, als een figuur om naar te wijzen, om te bewijzen dat we ‘beschaafd’ zijn.
Laatste gedachten
Animisme is een geloofssysteem zo oud als de mensheid zelf, dat ons verbindt met onze omgeving en ons plaatst in de cyclus van leven en dood op deze planeet en het universum.
Het is het meest wijdverbreide geloof in de wereld, nog steeds, hoewel de opkomst van technologie en individualisme velen laat zien dat het een primitief geloof is. Misschien wel, maar dat is misschien niet erg. Er zijn overal om ons heen geesten, en of we het nu weten of niet, we hebben een relatie met die geesten.
Hoe ga je met deze kennis verder in je interacties met de wereld om je heen? Zelfs als het alleen maar betekent dat je een beetje fruit buiten je deur laat voor de dieren in je tuin, of zachtjes spreekt tegen een stuk defecte apparatuur, heb je de kracht om jezelf stevig in de wereld in al zijn glorie te plaatsen, deel te nemen aan de gemeenschap van geesten die de spiraal van leven en bestaan overal om je heen ervaren, eb en vloedng met zijn stromingen en patronen, als een golf op de kust.
