Op 26 december zullen miljoenen mensen in de Afrikaanse gemeenschap van de wereld beginnen met de wekenlange viering van Kwanzaa. Er zullen dagelijks ceremonies zijn met voedsel, decoraties en andere culturele objecten, zoals de kinara, die zeven kaarsen bevat. Bij veel Kwanzaa-ceremonies wordt er ook Afrikaans gedrumd en gedanst.
Het is een tijd van gemeenschappelijke zelfbevestiging – wanneer beroemde zwarte helden en heldinnen, evenals overleden familieleden – worden gevierd.
Als een geleerde die heeft geschreven over raciaal gemotiveerd geweld tegen zwarten, zwarte culturele centra op universiteitscampussen heeft geleid en talloze Kwanzaa-vieringen heeft gesponsord, begrijp ik het belang van deze vakantie.
Voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap is Kwanzaa niet zomaar een ‘zwarte feestdag’. Het is een erkenning dat kennis van de zwarte geschiedenis de moeite waard is.
Geschiedenis van Kwanzaa
Maulana Karenga, een bekende zwarte Amerikaanse geleerde en activiste, creëerde Kwanzaa in 1966. De naam is afgeleid van de uitdrukking “matunda ya kwanza” wat “eerste vruchten” betekent in het Swahili, de meest gesproken Afrikaanse taal. Kwanzaa, de feestdag, bestond echter niet in Afrika.
Elke dag van Kwanzaa is gewijd aan het vieren van de zeven basiswaarden van de Afrikaanse cultuur of de “Nguzo Saba” die in het Swahili de zeven principes betekent. Vertaald zijn dit: eenheid, zelfbeschikking, collectief werk en verantwoordelijkheid, coöperatieve economie (het bouwen van zwarte bedrijven), doel, creativiteit en geloof. Elke dag wordt er een kaars aangestoken om elk van deze principes te vieren. Op de laatste dag wordt een zwarte kaars aangestoken en worden cadeaus gedeeld.
Tegenwoordig is Kwanzaa behoorlijk populair. Het wordt op grote schaal gevierd op universiteitscampussen, de U.S. Postal Service geeft Kwanzaa-postzegels uit, er is ten minste één gemeentelijk park naar vernoemd en er zijn speciale Kwanzaa-wenskaarten.
Kwanzaa’s betekenis voor zwarte gemeenschap
Kwanzaa werd gecreëerd door Karenga uit de turbulente tijden van de jaren 1960 in Los Angeles, na de Watts-rellen van 1965, toen een jonge Afro-Amerikaan werd overreden op verdenking van rijden onder invloed, resulterend in een uitbarsting van geweld.
Vervolgens richtte Karenga een organisatie op met de naam Us – wat betekent, zwarte mensen – die de zwarte cultuur bevorderde. Het doel van de organisatie was om een platform te bieden, dat zou helpen om de wijk Watts weer op te bouwen door middel van een sterke organisatie die geworteld is in de Afrikaanse cultuur.
Karenga noemde de creatie ervan een daad van culturele ontdekking, wat simpelweg betekende dat hij Afro-Amerikanen wilde wijzen op meer kennis van hun Afrikaanse erfgoed en verleden.
Geworteld in de strijd en de verworvenheden van de burgerrechten- en black power-bewegingen van de jaren 1950 en 1960, was het een manier om een unieke zwarte Amerikaanse identiteit te definiëren. Zoals Keith A. Mayes, een geleerde van de Afro-Amerikaanse geschiedenis, opmerkt in zijn boek:
“Voor Black power-activisten was Kwanzaa net zo belangrijk als de Civil Rights Act van 1964. Kwanzaa was hun antwoord op wat zij begrepen als de alomtegenwoordigheid van blanke culturele praktijken die hen net zo grondig onderdrukten als jim crow-wetten.
Witte definities omverwerpen
Vandaag de dag is de feestdag een centrale rol gaan spelen, niet alleen in de VS, maar ook in de wereldwijde Afrikaanse diaspora.
Een documentaire uit 2008, “The Black Candle”, die Kwanzaa-vieringen in de Verenigde Staten en Europa filmde, toont kinderen niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook zo ver weg als Frankrijk, en reciteert de principes van de Nguzo Saba.
Het brengt de zwarte gemeenschap niet samen op basis van hun religieuze geloof, maar op basis van een gedeeld cultureel erfgoed. Schrijver Amiri Baraka legt het belang van de vakantie voor Afro-Amerikanen vandaag uit en zegt tijdens een interview in de documentaire:
“We keken naar Kwanzaa als onderdeel van de strijd om witte definities voor ons leven omver te werpen.”
Inderdaad, sinds de eerste jaren van de vakantie, tot op de dag van vandaag, heeft Kwanzaa veel zwarte gezinnen voorzien van hulpmiddelen om hun kinderen te instrueren over hun Afrikaanse erfgoed.
Huidig activisme en Kwanzaa
Deze geest van activisme en trots op het Afrikaanse erfgoed is duidelijk op de kwanzaa-vieringen van universiteitscampus – waarvan ik er onlangs een heb bijgewoond. (Het werd een paar dagen eerder gedaan, zodat studenten die op pauze gingen, konden deelnemen.)
De spreker, een veteraan van de nashville burgerrechtenbeweging, sprak over Kwanzaa als een tijd van herinnering en viering. Hij droeg een Afrikaanse dashiki en leidde die naar binnen. aanwezigheid – zwarten en blanken en die van andere etniciteiten – in Kwanzaa-liederen en recitaties. Op een tafel versierd met kente doek, een traditionele Afrikaanse stof, lag een kinara, die zeven gaten bevat, om overeen te komen met de Zeven Principes van Kwanzaa. Er waren drie rode kaarsen aan de linkerkant van de kinara en drie groene kaarsen aan de rechterkant van de kinara. De middelste kaars was zwart. De kleuren van de kaarsen vertegenwoordigen het rood, zwart en groen van de Afrikaanse Bevrijdingsvlag.
De zaal zat afgeladen vol. De aanwezigen, jong en oud, zwart en wit, hielden elkaars hand vast en scandeerden slogans ter ere van zwarte helden en heldinnen, zo divers als de burgerrechteniconen, Rosa Parks en dominee Martin Luther King, Jr., en de Jamaicaanse muzikant Bob Marley.
Het was een culturele viering die solidariteit erkende met de strijd van het verleden en met elkaar. Net als de black power-bewegingen, zoals de huidige Black Lives Matter-beweging, is het een bevestiging van ‘de menselijkheid van zwarte mensen’, hun ‘bijdragen aan deze samenleving’ en ‘veerkracht in het licht van dodelijke onderdrukking’.
Karenga wilde “de banden tussen ons opnieuw bevestigen” (zwarte mensen) en de schade tegengaan die is aangericht door de “holocaust van de slavernij”. Kwanzaa-vieringen zijn een moment van dit bewustzijn en reflectie.
