De oudste stad van Finland heeft de uitstoot met meer dan de helft verminderd en is nu op zoek naar warmte uit rioolwater om tot netto nul te komen
— Turku wil 800 jaar koolstofneutraliteit markeren
— Emissiereductie met 55% sinds 1990 in een verschuiving weg van steenkool
— “Geld stinkt”, zegt de burgemeester van de warmtepompen bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie.
Beroemd om zijn middeleeuwse kasteel en verheven kathedraal, wint de oudste stad van Finland bewonderaars voor een minder waarschijnlijke attractie, omdat het ernaar streeft om tegen 2029 een van ’s werelds eerste koolstofneutrale steden te zijn – een rioolwaterzuiveringsinstallatie.
De ondergrondse fabriek, gelegen in een grot onder de Oostzeestad Turku, maakt gebruik van grote industriële warmtepompen om energie te onttrekken aan afval dat uit de riolering en riolering van de stad stroomt.
Met stedelijke gebieden die verantwoordelijk zijn voor 70% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen die de klimaatverandering veroorzaken, volgens een VN-panel van klimaatwetenschappers, kan dergelijke innovatieve technologie een pad zijn naar langzame opwarming.
Het kan ook geld besparen dat wordt uitgegeven aan fossiele brandstoffen – een groeiende zorg in Europa, omdat de Russische invasie van Oekraïne de aardgasvoorziening verstoort en de prijzen verhoogt.
“Geld ruikt, weet je”, zei burgemeester Minna Arve van Turku over de inkomsten van de kakolanmaki-afvalwaterfabriek, die sinds de opening in 2009 verschillende upgrades heeft ondergaan. Ambtenaren van zo ver weg als China hebben bezocht om meer te weten te komen over zijn technologie.
Zuiveringsslib, gewonnen uit stinkende zuiveringszwembaden, wordt ook van de fabriek naar een industriële faciliteit gebracht om biogas te produceren, een vervanging voor aardgas.
Warmte die wordt gewonnen uit het afvalwater is slechts een klein deel van het streven van de stad om fossiele brandstoffen uit te faseren ten gunste van hernieuwbare energiebronnen, waaronder waterkracht, houtpellets en wind.
Arve zei dat de afvalwaterinstallatie van 130 miljoen euro haar favoriete voorbeeld was van hoe de stad voorheen onaangeboorde energie benut en recycling stimuleert om op weg te gaan naar koolstofneutraliteit om het 800-jarig jubileum van de stad over zeven jaar te vieren.
Kakolanmaki genereert genoeg warm water om huizen voor 12.000 mensen te verwarmen.
Het produceert bijna 10 keer meer energie dan het verbruikt en heeft zijn jaarlijkse kooldioxide (CO2) -uitstoot sinds 2017 gehalveerd tot 10.000 ton, zei Jarkko Laanti, een manager bij Turun seudun puhdistamo Oy, het bedrijf dat de fabriek runt.
Turku, de oudste stad van Finland en de thuisbasis van 200.000 mensen, wil dit jaar het gebruik van steenkool om energie op te wekken geleidelijk afbouwen.
Binnen zeven jaar is het doel van de stad dat eventuele aanhoudende koolstofemissies worden gecompenseerd door uitbreiding van nabijgelegen enorme dennenbossen die koolstofdioxide opnemen om te groeien.
“We hebben onze uitstoot al met 55% verminderd ten opzichte van het niveau van 1990, dus het maakt ons zelfs een beetje voor op het schema”, zei burgemeester Arve, eraan toevoegend dat de economie in de periode gestaag was gegroeid.
“Ik heb er alle vertrouwen in dat we het doel van 2029 zullen bereiken om koolstofneutraal en vervolgens koolstofpositief te zijn,” zei ze, eraan toevoegend dat het conflict in Oekraïne een extra stimulans was om te handelen.
“Als er een zilveren randje van de oorlog in Oekraïne voor Europa zal zijn, zal het een versnelling van de groene overgang zijn,” zei ze.
Welvarend uit effluent
In de Kakolanmaki-fabriek gebruiken werknemers fietsen om tunnels te omzeilen naast zwembaden die het afval verwerken, uitgerust met reddingsboeien voor het geval iemand erin valt.
Net als Turku gebruiken meer steden warmtepompen in afvalwatersystemen, waaronder Keulen in Duitsland en Göteborg in Zweden.
Turku won in 2020 een prijs van het Europees Burgemeestersconvenant, waarin duizenden lokale overheden worden gegroepeerd, als de beste middelgrote stad in Europa op het gebied van klimaatactie.
“Turku is erg ambitieus. Het wordt niet veel eerder dan 2029”, zegt Marion Guenard, senior officer circulaire ontwikkeling bij ICLEI, een vereniging van meer dan 2.500 lokale overheden in 125 landen.
Kopenhagen in Denemarken wil onder andere de eerste koolstofneutrale hoofdstad zijn in 2025.
Turku, dat zich uitstrekt over de Aura-rivier die meestal in de winter bevriest, traceert zijn oprichting tot 1229 toen het werd genoemd in een document van paus Gregorius IX.
Een voormalige Finse hoofdstad, het staat bekend om zijn granieten kasteel en zijn kathedraal met een 102 meter (335 voet) hoge toren, beide daterend uit de 13e eeuw.
Kringloopeconomie
Guenard zei dat Turku vooral innovatief was door te benadrukken dat het creëren van een “circulaire economie”, zoals door recycling en het elimineren van afval, een belangrijk doel was van klimaatactie en het beschermen van de biodiversiteit.
In een magazijn aan de rand van de stad zeven arbeiders met ademhalingsmaskers om zich te beschermen tegen vervuiling enorme stapels afvaltextiel.
Finnen gooien gemiddeld 13 kg (29 pond) textiel per jaar weg en ze zijn vaak op stortplaatsen beland of verbrand, zei Tuomas Alijoki van recyclingbedrijf Lounais-Suomen Jatehuolto Oy.
Hier wordt textiel van lage kwaliteit versnipperd en gerecycled tot producten zoals vloertegels, meubelvulling of yogamatten.
Andere artikelen worden verkocht op gewicht – in de winkel die deel uitmaakt van de recyclingfabriek kost een spijkerbroek ongeveer 3 euro.
Matthew Baldwin, manager van het EU 100 Climate Neutral Cities-project – dat Turku op een lijst van eind april opneemt, zei dat steden vaak ambitieuzere klimaatdoelen hebben dan regeringen, maar weinig inspraak hebben bij het ontwerpen van nationaal beleid.
Wiggle Kamer
Baldwin, die ook adjunct-directeur-generaal is bij de Europese Commissie in Brussel, zei dat de 100 steden in het project – waaronder ook Lissabon, Dublin, Sofia, München, Parijs, Athene, Boekarest en Boedapest – “potentiële speelruimte” hebben om hun doelen te bereiken.
Steden kunnen meestal alleen directe emissies binnen gemeentegrenzen meten, zoals energie die wordt gebruikt voor verwarming, elektriciteitsopwekking, transport en bouw.
Ze sluiten bijvoorbeeld moeilijker te tellen emissies uit, zoals van voedsel, staal, beton en andere materialen die van elders worden aangevoerd.
In Finland bouwt de Meyer Turku-scheepswerf bijvoorbeeld enkele van ’s werelds grootste cruiseschepen met veel materialen die elders worden geproduceerd.
Over het algemeen heeft de klimaatneutraliteitsbelofte van Turku de door de stad gecontroleerde emissies teruggebracht tot ongeveer 600.000 ton – ongeveer drie ton voor elke inwoner – van meer dan 1,2 miljoen in 1990.
Maar de totale uitstoot per hoofd van de bevolking, alles van voedsel tot vluchten, in Turku is ongeveer zeven ton.
Om de kloof te dichten, moedigt Turku burgers aan om hun levensstijl te veranderen om te voldoen aan het zwaarste doel van de Overeenkomst van Parijs om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius (2,7 Fahrenheit) boven pre-industriële tijden.
Nieuwe studentenwoningen hebben zonnepanelen op het dak en state-of-the-art isolatie. Studenten krijgen zandglastimers van vijf minuten om te gebruiken wanneer ze een douche hebben om water te besparen.
Grote uitdagingen voor Turku zijn onder meer het verminderen van de uitstoot van fossiele brandstoffen door transport in een regio waar velen afhankelijk zijn van auto’s.
Vidal Fey, een Fins-Duitse bioloog en inwoner van Turku, bekritiseerde de bouw van een ondergrondse parkeergarage in het centrum van de stad.
“Het moedigt mensen aan om naar de stad te rijden in plaats van te fietsen of de bus te nemen,” zei hij, zittend op een bankje aan de Aura-rivier.
Terug in de afvalwaterinstallatie zijn werknemers trots op de zuiverheid van het water dat nu in de Oostzee stroomt, waardoor vervuiling wordt beperkt die in het verleden giftige algenbloei heeft veroorzaakt.
Jouko Tuomi, een ingenieur bij de waterzuiveringsinstallatie, wijst op een slogan op een bedrijfs-t-shirt: “Alleen de ondergaande zon gaat onbehandeld onder in de Oostzee.”
Rapportage door Alister Doyle; Montage door Laurie Goering en Helen Popper. Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door de Thomson Reuters Stichting, de liefdadigheidstak van Thomson Reuters, die het leven van mensen over de hele wereld behandelt die worstelen om vrij of eerlijk te leven.