Dankbaarheid kan nuttiger zijn dan we gewoonlijk veronderstellen. Een recente studie vroeg proefpersonen om een bedankbriefje aan iemand te schrijven en vervolgens in te schatten hoe verrast en blij de ontvanger zich zou voelen – een impact die ze consequent onderschatten.
Een andere studie beoordeelde de gezondheidsvoordelen van het schrijven van bedankbriefjes. De onderzoekers ontdekten dat het schrijven van slechts drie wekelijkse bedankbriefjes in de loop van drie weken de tevredenheid met het leven verbeterde, gelukkige gevoelens verhoogde en de symptomen van depressie verminderde.
Hoewel dit onderzoek naar dankbaarheid relatief nieuw is, zijn de betrokken principes dat allesbehalve. Studenten van mij in een cursus politieke filosofie aan de Universiteit van Indiana lezen Daniel Defoe’s 300 jaar oude “Robinson Crusoe”, vaak beschouwd als de eerste roman die in het Engels is gepubliceerd.
Alleen op een onbekend eiland zonder duidelijk vooruitzicht op redding of ontsnapping, heeft Crusoe veel te betreuren.
Maar in plaats van toe te geven aan wanhoop, maakt hij een lijst met dingen waarvoor hij dankbaar is, waaronder het feit dat hij de enige overlevende van de schipbreuk is en veel nuttige items uit het wrak heeft kunnen redden.
Defoe’s meesterwerk, dat vaak wordt gerangschikt als een van ’s werelds grootste romans, biedt een portret van dankbaarheid in actie dat vandaag de dag net zo actueel en relevant is als ooit tevoren.
Het is er ook een waarmee de hedendaagse psychologie en geneeskunde net beginnen in te halen.
Simpel gezegd, voor de meesten van ons is het veel nuttiger om ons te concentreren op de dingen in het leven waarvoor we dankbaarheid kunnen uiten dan die dingen die ons neigen naar wrok en klaagzang.
De voordelen van dankbaarheid
Wanneer we ons concentreren op de dingen waar we spijt van hebben, zoals mislukte relaties, familiegeschillen en tegenslagen in carrière en financiën, hebben we de neiging om meer spijt te krijgen.
Omgekeerd, wanneer we ons concentreren op de dingen waar we dankbaar voor zijn, heeft een groter gevoel van geluk de neiging om ons leven te doordringen.
En hoewel niemand zou pleiten voor het cultiveren van een vals gevoel van gelukzaligheid, is er steeds meer bewijs dat het tellen van onze zegeningen een van de beste gewoonten is die we kunnen ontwikkelen om de mentale en fysieke gezondheid te bevorderen.
Dankbaarheid heeft lang een bevoorrechte positie genoten in veel van ’s werelds geloofstradities. Het Bijbelboek Psalmen adviseert bijvoorbeeld dankbaarheid die zowel blijvend als volledig is, zeggende: “Ik zal u voor altijd danken” en “met mijn hele hart”. Maarten Luther schrijft over dankbaarheid als het hart van het Evangelie en schildert het af als niet alleen een houding, maar een deugd die in de praktijk moet worden gebracht. De Koran beveelt dankbaarheid aan en zegt: “Wie dankt, komt zijn eigen ziel ten goede.”
Recente wetenschappelijke studies ondersteunen deze oude leringen. Personen die regelmatig dankbaarheidsoefeningen doen, zoals het tellen van hun zegeningen of het uiten van dankbaarheid aan anderen, vertonen een verhoogde tevredenheid met relaties en minder symptomen van lichamelijke ziekte. En de voordelen zijn niet alleen psychologisch en fysiek.
Ze kunnen ook moreel zijn – degenen die dankbaarheid beoefenen, bekijken hun leven ook minder materialistisch en lijden aan minder afgunst.
Waarom dankbaarheid goed voor je is
Er zijn meerdere verklaringen voor dergelijke voordelen van dankbaarheid. Een daarvan is het feit dat het uiten van dankbaarheid anderen aanmoedigt om vrijgevig te blijven, waardoor een deugdzame cyclus van goedheid in relaties wordt bevorderd.
Evenzo kunnen dankbare mensen eerder geneigd zijn om te reageren met eigen daden van vriendelijkheid.
In grote lijnen is een gemeenschap waarin mensen elkaar dankbaar voelen waarschijnlijk een aangenamere plek om te wonen dan een gemeenschap die wordt gekenmerkt door wederzijds wantrouwen en wrok.
De heilzame effecten van dankbaarheid kunnen nog verder reiken. Wanneer veel mensen zich bijvoorbeeld goed voelen over wat iemand anders voor hen heeft gedaan, ervaren ze een gevoel van verheffing, met een overeenkomstige verbetering van hun respect voor de mensheid.
Sommigen worden geïnspireerd om te proberen zelf betere mensen te worden, meer te doen om het beste in anderen naar boven te halen en meer goedheid in de wereld om hen heen te brengen.
Dankbaarheid heeft ook de neiging om een gevoel van verbinding met anderen te versterken. Wanneer mensen goede dingen willen doen die dankbaarheid inspireren, heeft het niveau van toewijding in relaties de neiging om te groeien en lijken relaties langer te duren.
En wanneer mensen zich meer verbonden voelen, zullen ze er eerder voor kiezen om hun tijd met elkaar door te brengen en hun gevoelens van genegenheid te tonen in dagelijkse handelingen.
Natuurlijk kunnen daden van vriendelijkheid ook ongemak bevorderen. Bijvoorbeeld als mensen het gevoel hebben dat ze ki niet waard zijnndness of vermoeden dat er een bijbedoeling achter ligt, zullen de voordelen van dankbaarheid niet worden gerealiseerd.
Evenzo kan het ontvangen van een vriendelijkheid aanleiding geven tot een gevoel van schuldenlast, waardoor begunstigden het gevoel hebben dat ze nu het goede dat ze hebben ontvangen, moeten terugbetalen.
Dankbaarheid kan alleen bloeien als mensen veilig genoeg in zichzelf zijn en voldoende vertrouwen hebben om dit toe te staan.
Een ander obstakel voor dankbaarheid wordt vaak een gevoel van recht genoemd. In plaats van een weldaad als een goede wending te ervaren, beschouwen mensen het soms als een loutere betaling van wat ze verschuldigd zijn, waarvoor niemand enig moreel krediet verdient.
Hoewel het belangrijk is om te zien dat gerechtigheid wordt gedaan, kan het verdringen van alle mogelijkheden voor echte gevoelens en uitingen van vrijgevigheid ook een meer onpersoonlijke en gefragmenteerde gemeenschap produceren.
Dankbaarheid oefenen
Er zijn een aantal praktische stappen die iedereen kan nemen om een gevoel van dankbaarheid te bevorderen. Men besteedt gewoon regelmatig tijd aan het nadenken over iemand die een verschil heeft gemaakt, of misschien het schrijven van een bedankbriefje of het persoonlijk uiten van dergelijke dankbaarheid.
Anderen zijn te vinden in oude religieuze disciplines, zoals mediteren over weldaden ontvangen van een andere persoon of daadwerkelijk bidden voor de gezondheid en het geluk van een weldoener.
Naast ontvangen weldaden is het ook mogelijk om je te richten op kansen om zelf goed te doen, of die nu in het verleden zijn uitgevoerd of in de toekomst zijn gehoopt. S
ome mensen zijn het meest dankbaar, niet voor wat anderen voor hen hebben gedaan, maar voor de kansen die ze hebben genoten om anderen te helpen. Om dankbaarheid op zijn best voor te stellen, stel je een persoon voor die hoopt en misschien zelfs bidt voor een kans om een verschil te maken in het leven van iemand anders.
Door regelmatig na te denken over de dingen in zijn leven waar hij dankbaar voor is, gelooft Defoe’s Crusoe dat hij een veel beter persoon wordt dan hij zou zijn geweest als hij in de samenleving was gebleven van waaruit hij oorspronkelijk op zijn reis vertrok:
“Ik dankte nederig en hartelijk dat God mij had willen ontdekken, zelfs dat het mogelijk was dat ik gelukkiger zou zijn in deze eenzame toestand, dan dat ik een vrijheid van de samenleving en alle geneugten van de wereld had moeten zijn… Het was nu dat ik verstandig begon te voelen hoeveel gelukkiger dit leven dat ik nu leidde, met al zijn ellendige omstandigheden, was dan het goddeloze, vervloekte, afschuwelijke leven dat ik het afgelopen deel van mijn dagen leidde.
Nadenkend over vrijgevigheid en dankbaarheid, bood de grote basketbalcoach John Wooden ooit twee raadgevingen aan zijn spelers en studenten. Eerst zei hij: “Het is onmogelijk om een perfecte dag te hebben, tenzij je iets hebt gedaan voor iemand die je nooit zal kunnen terugbetalen.”
Door dit te zeggen, probeerde Wooden puur genereuze daden te promoten, in tegenstelling tot die welke werden uitgevoerd met een verwachting van compensatie. Ten tweede zei hij: “Dank elke dag voor uw zegeningen.”
Sommige geloofstradities nemen dergelijke praktijken op in het ritme van het dagelijks leven. Aanhangers van sommige religies bieden bijvoorbeeld elke ochtend dankzegging aan voordat ze opstaan en elke nacht voordat ze gaan slapen.
Anderen bieden de hele dag door dank aan, zoals voor de maaltijd. Andere minder frequente speciale gebeurtenissen, zoals geboorten, sterfgevallen en huwelijken, kunnen ook door dergelijke gebeden worden ingeluid.
Toen Defoe Robinson Crusoe afbeeldde die thanksgiving een dagelijks onderdeel van zijn eilandleven maakte, verwachtte hij bevindingen in de sociale wetenschappen en geneeskunde die honderden jaren niet zouden verschijnen.
Maar hij weerspiegelde ook de wijsheid van religieuze en filosofische tradities die duizenden jaren teruggaan.
Dankbaarheid is een van de gezondste en meest voedende van alle gemoedstoestanden, en degenen die het als een gewoonte aannemen, verrijken niet alleen hun eigen leven, maar ook het leven van de mensen om hen heen.
