In 1968 wees wijlen Robert F. Kennedy, toen presidentskandidaat in de Verenigde Staten, er in een beroemde toespraak op dat het bruto binnenlands product (bbp) “alles meet … behalve dat wat het leven de moeite waard maakt.”
Meer dan 50 jaar zijn verstreken sinds die toespraak, en hoewel verschillende experts de beperkingen van het bbp hebben opgemerkt als een indicator van menselijk welzijn, zijn de meeste landen en politici nog steeds gefixeerd op bbp-groei als een primaire indicator van vooruitgang.
Maar er lijkt verandering aan te komen.
Recente nieuwsberichten geven aan dat de Canadese regering overweegt een begroting in te voeren die zich zou richten op nieuwe indicatoren van vooruitgang zoals geluk en welzijn.
Als de federale liberalen zich inderdaad op deze nieuwe indicatoren concentreren, zou dit een duidelijk onderscheid zijn met eerdere overheidsbegrotingen, die sterk gericht waren op traditionele economische maatregelen zoals bbp-groei om de vooruitgang van Canada aan te geven.
BBP in gebruik sinds de jaren 1940
Economische groei is de toename van de voor inflatie gecorrigeerde marktwaarde van goederen en diensten die in een economie worden geproduceerd en wordt gemeten als de procentuele toename van het bbp. Het BBP als indicator is in gebruik sinds de jaren 1940 en weerspiegelt de omvang van de economie.
De meeste landen streven bbp-groei na als een primaire beleidsdoelstelling, omdat het vaak wordt gelijkgesteld met sociale vooruitgang en welzijn. Maar sommige experts hebben de fixatie op economische groei al lang bekritiseerd en hebben het gebruik van alternatieve indicatoren voorgesteld om maatschappelijke verbetering beter vast te leggen. Landen zijn tot nu toe terughoudend geweest met het gebruik van nieuwe indicatoren, deels omdat ze als subjectief en moeilijker te meten worden beschouwd.
Hoewel de focus op geluk en welzijn uniek zou zijn in de Canadese context, zijn nieuwe indicatoren van vooruitgang voorgesteld in andere landen zoals Nieuw-Zeeland, Finland en Bhutan. Zelfs het Beyond GDP-initiatief van de Europese Commissie onderzoekt indicatoren die beter rekening houden met milieu- en sociale maatregelen.
Terwijl de regering in Canada van plan is om in deze richting te gaan, zouden canadezen een dergelijke verschuiving ondersteunen?
De opvattingen van Canadezen over het bbp
Een peer-reviewed studie onder leiding van de hoofdauteur van dit artikel onderzocht de percepties van Canadezen over dit onderwerp. De studie richtte zich op het beoordelen of Canadezen denken dat economische groei gemeten in bbp de beste maatstaf is voor vooruitgang en welvaart.
De resultaten tonen aan dat bijna 43 procent van de respondenten waarschijnlijk een Canadese politicus zou steunen die economische groei niet als een belangrijk beleidsdoel zou nastreven.
Het niveau van ondersteuning varieerde tussen provincies – 38 procent van de Albertanen, 41 procent van de Ontariërs, 46 procent van de British Columbians. en 48 procent van de Quebecers zou waarschijnlijk een dergelijk voorstel steunen.
Bovendien was 53 procent van de deelnemers het erover eens dat een goed leven mogelijk is zonder continue economische groei, terwijl 26 procent van de respondenten onbeslist was en 21 procent het er niet mee eens was.
Deze resultaten geven aan dat veel Canadezen open zijn en bereid zouden kunnen zijn om nieuwe indicatoren van vooruitgang te ondersteunen die weggaan van de bbp-groei, waardoor het plan van de federale overheid om zich meer te concentreren op geluk en welzijn wordt gestimuleerd.
Zesenvijftig procent van de respondenten zei ook dat Canada zijn economie niet moet blijven laten groeien als er aanzienlijke negatieve gevolgen zijn, zoals aantasting van het milieu. Het onderzoek werd uitgevoerd met behulp van een online enquête met een steekproefomvang van meer dan 1.000 Canadezen verspreid over verschillende leeftijdsgroepen, inkomenscategorieën en politieke voorkeuren.
Canadezen geven prioriteit aan milieubescherming
De resultaten van de studie zijn in lijn met eerdere enquêtes waaruit bleek dat tussen 60 procent en 88 procent van de mensen prioriteit geeft aan milieubescherming, zelfs als dit de economische groei vertraagt, wat het belang illustreert dat Canadezen hechten aan andere niet-economische doelen.
Deelnemers aan de peer-reviewed studie gaven een potentieel hoog niveau van ondersteuning voor post-groei ideeën aan; een meerderheid van de respondenten steunde een verschuiving van een door consumptie geleid economisch model.
Maar liefst 65 procent van de respondenten steunde het idee om naar een economisch systeem met een lager consumptieniveau te gaan, en meer dan 80 procent was het ermee eens dat, gezien de beperkte natuurlijke resoUrces, mensen moeten manieren vinden om de kwaliteit van leven te verhogen en tegelijkertijd het totale materiaalverbruik te verminderen.
Hoewel alternatieve indicatoren van vooruitgang zijn bekritiseerd vanwege moeilijkheden bij het meten ervan, beveelt de studie over het algemeen aan dat regeringen meer verantwoording kunnen afleggen aan hun burgers door meer uitgebreide indicatoren van economische welvaart te gebruiken.
Welzijn en geluk meten
Deze bevindingen dagen de veronderstelde consensus over de wenselijkheid van bbp-groei uit, wat aangeeft dat Canadezen verschillende opvattingen over dit onderwerp hebben.
Een aanzienlijk deel staat open voor het overwegen van andere indicatoren van vooruitgang die meer gericht zouden kunnen zijn op welzijn en geluk dan op het verhogen van de consumptie.
Met een dieper wordende klimaatcrisis, ongekend biodiversiteitsverlies en wijdverspreide ongelijkheid, is het relevant om de woorden van Robert F. Kennedy te onthouden en je af te vragen of onbepaalde bbp-groei echte en langdurige welvaart zal opleveren.
De tijd kan rijp zijn om andere, meer lovenswaardige doelen na te streven en veel Canadezen zullen waarschijnlijk een dergelijke verschuiving ondersteunen.
