In 2018 lanceerde Burundi een uitgebreid nationaal herbebossingsprogramma om de slinkende bosbedekking van het land te stimuleren, die tot 2025 zal lopen.
Burundi heeft nog maar 6,6% van zijn oorspronkelijke bossen over, de erfenis van een wrede burgeroorlog waarin bossen niet gespaard bleven van het geweld dat door beide partijen werd toegebracht.
– Vandaag werken de voorheen strijdende partijen samen aan het herbebossingsproject dat is geprezen als een fantastisch initiatief, vooral omdat de geplante bomen gevarieerd zijn.
— Belangrijke belanghebbenden uit het maatschappelijk middenveld op het gebied van natuurbehoud roepen echter op om deze inspanningen te volgen door bewustmakingscampagnes onder de lokale bevolking en gemeenschappen om zaailingen die al zijn geplant te beschermen.
In 1993 werd de democratisch gekozen president van Burundi, Melchior Ndadaye, vermoord in een staatsgreep. Op dat moment waren de democratische instellingen van het land nog maar drie maanden oud. Het incident veroorzaakte lang sluimerende etnische spanningen, wat leidde tot wat een tien jaar durende burgeroorlog zou worden.
“We aten wat we op ons pad vonden. We hebben hier en daar bomen omver gegooid om te koken. Het bos verborg ons en voedde ons tijdens de burgeroorlog,” zei Ndayuwundi Joseph, een oorlogsveteraan en nu lid van een lokaal herbebossingscomité in centraal Burundi.
Tijdens de oorlog werden veel van de bossen van het land vernietigd. Vandaag de dag is slechts ongeveer 6,6% van de oorspronkelijke bossen overgebleven, volgens het Burundese Bureau voor Milieubescherming (OBPE).
‘Als twee olifanten vechten, zijn het de bomen die omkomen’
Een Burundese uitspraak luidt: “Wanneer twee olifanten vechten, zijn het de bomen die omkomen.” Dit adagium benadrukt de oorlog die Burundi heeft meegemaakt, toen de bossen omkwamen te midden van het conflict.
Vandaag werken gemeenschappen aan herbebossing samen met het Burundese leger en de politie in een daad die meer is dan alleen symbolisch. Ze vertegenwoordigen grote gemeenschappen die veel hout gebruiken om te koken. Veel voormalige strijdende partijen hebben zich tegenwoordig verenigd en veteranen geïntegreerd om veiligheids- en defensiegroepen te vormen.
“Wat ik in de jaren ’90 zag, was verschrikkelijk”, zegt Barampama Laurent. “Soldaten verbrandden de bossen op zoek naar de rebellen. De rebellen gebruikten op hun beurt het bos om zich te verstoppen. Het bos was hun thuis en hun bron van voedsel … Dit alles vernietigde het milieu.”
Laurent en ongeveer 20 andere mensen zijn leden van de gemeenschap van Shoots and Roots Burundi, die boomkwekerijen onderhouden om de zaailingen te laten groeien die worden gebruikt in de boomplantcampagne.
De bergen ‘aankleden’
In 2018 lanceerde de regering een boomplantcampagne genaamd “Ewe Burundi Urambaye!” wat zich letterlijk vertaalt als “Een goed gekleed Burundi!”
Premier Allain Guillaume Bunyoni uitte zijn bezorgdheid over de druk op de natuur als gevolg van menselijke activiteiten.
“Vroeger zagen we alleen bananenplantages, fruitbomen, oliepalmen,” zei hij. “Nu zien we er geen. De bergen zijn kaal, wat de overstromingen veroorzaakt die onze infrastructuur in gevaar brengen.”
Het uiteindelijke doel van het project, zei hij, is niet alleen om klimaatverandering te bestrijden, maar ook om het bewustzijn te vergroten en de hele bevolking te mobiliseren om deel te nemen.
“Het project is van jou. Er is geen duurzame ontwikkeling in een land waar de milieusector belachelijk wordt gemaakt,” zei Bunyoni. “Je moet er eigenaar van worden, omdat het je levensvatbare land zal beschermen tegen erosie en het vruchtbaarder zal maken.”
Minstens 150 miljoen bomen geplant
Sinds de start van de campagne vier jaar geleden zijn er in het hele land minstens 150 miljoen bomen van verschillende soorten geplant, over een oppervlakte van 123.600 hectare.
Prime Niyongabo, de stafchef van het leger, die toezicht houdt op het coördinatiecomité en de uitvoering van het boomplantproject, was de eerste fase het organiseren van “tellingen van alle niet-herbeboste staatsgebieden”, gevolgd door het opzetten van “kwekerijen en het verifiëren van de soorten bomen die moeten worden geplant.”
Sommige soorten, zoals eucalyptus, zijn uitgesloten omdat ze een bedreiging vormen voor kleine rivieren die er eenmaal langs zijn geplant.
Destructieve activiteiten
Volgens lokale mediaberichten zijn sommige planten ontworteld door niet-geïdentificeerde mensen, vooral in het oosten van Burundi.
Volgens Radio Isanganiro, in een rapport van een paar maanden geleden, minstens 50 hectare (124 hectare) van de projectplantages zijn verbrand of aangetast door destructieve activiteiten door niet-geïdentificeerde mensen.
Maar voor bosactivist Leonidas Nzigiyimpa, winnaar van de Wangari Maathai “Forest Champions” -prijs 2019, is het ook cruciaal om het bewustzijn onder de lokale bevolking te vergroten, samen met het planten van bomen.
Volgens Nzigiyimpa moeten lokale gemeenschappen een fundamentele rol spelen bij het planten en beschermen van bomen, ook al worden de bomen in de openbare ruimte geplant.
Er zijn mensen die voor het grootste deel “het belang van het behoud van bossen nog niet hebben begrepen, die denken dat dit nutteloze ruimtes zijn die op een andere manier moeten worden gecultiveerd en gewaardeerd”, zei hij.
Nzigiyimpa stelde zelfs sancties voor tegen iedereen die betrapt wordt op het vernielen van geplante bomen.
Aanvullende maatregelen
Aanvullende maatregelen die in een presidentieel decreet zijn vastgelegd, hebben als specifiek doel mensen te helpen bepaalde essentiële behoeften op te lossen of inkomstengenererende activiteiten te ontwikkelen.
Ze zullen het ook mogelijk maken om belemmeringen voor lokale ontwikkeling te verminderen, maar vooral om de kennis en vaardigheden te verwerven om het beheer van milieubronnen te herstellen en / of te behouden.
Een andere activist heeft gesuggereerd dat er een mentaliteitsverandering moet komen. Faustin Ndikumana, voorzitter van een lokale anticorruptie-ngo, zei dat het project vooral goed bestuur nodig heeft.
Voor hem moeten deze maatregelen “gepaard gaan met een verbetering van het bestuur, goed beheer van publieke aangelegenheden en concrete bewustmakingsacties om een mentaliteitsverandering te bevorderen.”
Het initiatief is goed, maar het ontbreekt nog steeds aan steunmaatregelen, voegde Ndikumana eraan toe.
Meindert Brouwer, een ecologieschrijver en onderzoeker, zei: “Herbebossing in Burundi is erg belangrijk.” Brouwer, vooral bekend om zijn conserveringspublicaties, in het bijzonder zijn nieuwste werk, Centraal-Afrikaanse bossen voor altijd, zei dat het “analoge bosbouw” -beleid van Burundi – dat de plantendiversiteit in een natuurlijk bos repliceert in plaats van zich te concentreren op het planten van zoveel mogelijk bomen – belangrijk is.
“Hoe herbebossing plaatsvindt, is vooral belangrijk. Analoge bosbouw is een goede methode van herbebossing”, aldus Brouwer. “Een bos met meerdere verschillende bomen is beter dan een bos met maar een paar boomsoorten.”
